December 2024 alweer. Wat gaat de tijd toch vlug. Het is in Tsjechië een tijd dat houtkachel brandt en op mistige dagen de aggregaat regelmatig draait om de accu’s even op te laden. De dagen zijn zoooo kort. Het donker valt nog een uurtje eerder in dan in Nederland. Op heldere dagen zie ik de laatste zonnestralen en de prachtige rode zon in december al verdwijnen rond 15:45 uur. Vanuit onze tuin en de aangrenzende kilometers-lange-lege akker kunnen we de zon achter de horizon zien zakken. Dat is een mooi gezicht en extra mooi als er sneeuw ligt. 

Net als in Nederland heeft Tsjechië haar eerste sneeuwdagen gehad. Het grote verschil met Nederland is dat hier alles gewoon doorrijdt en dit geldt voor zowel de auto’s, treinen en bussen. Zelfs in ons dorp, dat slechts dertig huizen telt en 12 permanente bewoners, zijn de wegen schoon zodra ik ’s morgens ook maar één voet buiten de poort zet. De bus die twee keer per dag door ons dorp rijdt, maakt dat de weg door ons dorp belangrijk genoeg is om sneeuwvrij gehouden te worden. Dat vind ik natuurlijk heerlijk en stiekem ook wel uitzonderlijk voor een piepklein dorp ‘where the streets have no name’.

Sinterklaas wordt ook in Tsjechië gevierd. Svaty Mikulás komt op 5 december aan een gouden touw af naar de aarde. Hij wordt vergezeld door een Engel en de Duivel. In een sok krijgen kinderen kleine cadeautjes en snoepgoed. Of als ze niet lief geweest zijn vinden ze kooltjes of aardappels in die sok. Helemaal niet erg vertelde het weekend een jonge vrouw aan me. Toen ik ze kreeg kon ik eindelijk van die knapperige smashed potato cookies maken. Mikulás kun je ook op kerstmarkten tegenkomen. Want ja, die Mikulás is wel leuk, maar kerst is iets dat in Tsjechië echt telt én vol tradities gevierd wordt.

De kerstbomenverkoop start in het weekend van eerste advent. In vrijwel alle dorpjes komen mensen samen om een boom te versieren of grote kerststal te maken. In ons dorp ging dat gepaard met een vuurkorf, warme punch en een boom uit iemands tuin. Aangezien het dorpje geen kerk heeft staat er een ijzeren frame met een klok erop. Dat is altijd de plek waar de kerstboom ingezet wordt. De versiering is zelfgemaakt en gaat al jaren mee. Dit jaar waren we met zijn tienen. De wind was guur en we verdwenen al gauw in de warme keuken van één van onze buren. De kerstboom is geen schoonheid, maar wel een heerlijk excuus om elkaar weer even te zien, samen te drinken, eten en bij te praten. En dat laatste nog steeds met handen en voeten, vertalingen in het Engels, want de Tsjechische taal blijft ook na vier jaar vergelijkbaar met vijfsterren, onoplosbare kruiswoordraadsels.

In de steden wordt de kerstboomverlichting aangestoken op eerste adventzondag in het bijzijn van veel mensen. Pleinen stromen, niet alleen in Praag, maar in heel Tsjechië vol. Wij genoten in de voor ons dichtstbijzijnde stad Jicin van het mensen kijken, slenteren langs een paar kraampjes, een warme chocolademelk drinken en het ontdekken van een nieuw geopende kroeg.  Oh ja en natuurlijk ook van de kerstboom en de mooi verlichte gebouwen.

Als je denkt dat de weken voor Kerst rustig zijn voor de mensen, dan heb je het mis. Er moeten koekjes gebakken worden. Kerstkoekjes wel te verstaan, volgens vaste recepten. Hoe meer verschillende soorten je bakt, hoe groter de bewondering van anderen. Er schijnen wel 18 soorten te zijn. Deeg wat dagen moet rijpen omdat het dan steeds lekker schijnt te worden. Ware kunststukjes worden het. Zo zijn er bijenkorfjes met een lekkere vulling erin en koekjes met glazuur zo prachtig en fijn aangebracht dat het bijna kant lijkt. Je hebt nog een soort gepoedersuikerde bochtjes, die je bij voorkeur in likeur doopt. En ga zo maar door. Ik heb gehoord dat het een echt ‘ding’ is onder vrouwen. Ze nemen ze mee naar het werk, delen ze met buren. Proeven elkaars koekjes met belangstelling. Een soort Heel Tsjechië Bakt, zeg maar, met ware eer en onderlinge concurrentie. 

Ik waag me niet aan deze traditie. Bakken is niet echt een passie en met onze oven van matige kwaliteit ook nooit een succes. Ik geniet daardoor extra van de koekjes die we ontvangen van de buurvrouwen. Ook kijk ik graag in de winkels naar de honderden verschillende koekvormpjes die er hangen. Het blijft met fascineren dat het zoveel mensen bezighoudt.

Als je denkt dat je na het staan op het plein, het opzetten van je eigen kerstboom, het versieren van je huis met lichtsnoeren, het kopen van je kerstkrans met vier adventskaarsen en goud of zilver geverfde maretakjes en het bakken van ontelbaar veel koekjes als Tsjech(ische) kunt gaan zitten wachten tot kerst begint dan heb je het mis. 

Er moeten cadeaus gekocht worden. In de supermarkten zie ik heel veel mooie cadeauverpakkingen met (in volgorde van populariteit) sterke drank, bier, chocola en thee. De cadeaus worden niet alleen gekocht voor familie, maar vrijwel voor iedereen die je kent. Een ware aanslag voor de portemonnee en iets dat menig Tsjech ook weer een beetje probeert in te perken. De cadeaulijstjes die de kinderen maken worden in een brief geschreven aan het kindje Jezus. Die zorgt voor de cadeaus op kerstavond als er een belletje klinkt. 

Kerstmis wordt op de 24^ste thuis gevierd met familie. Winkels sluiten ’s middags en alle restaurants zijn dicht. Over het kerstmenu hoeft een Tsjech niet lang na te denken. Dat is Karper met aardappelsalade. En mochten ze nu echt geen vis lusten dan zijn schnitzels het alternatief. De karper als traditie gaat zo ver, dat onze buren die kerst tijdens een skivakantie in Oostenrijk vierden een karper meenamen. 

De karpers worden lang voor kerst in speciale vijvers met schoon water gehouden, zodat deze van oorsprong modder minnende vissen schoonspoelen. Je kunt ze in de laatste week voor kerst kopen uit grote tonnen die bij de supermarkten en op pleinen te vinden zijn. Je kunt de karpers zelfs levend kopen. Ik zie dat al voor me, zo’n arme vis in zo’n plastic zak met wat water klotsend op je schoot in een auto, stuiterend over Tsjechische landweggetjes en als de vis dat overleefd heeft zwemt ie vervolgens in een smalle badkuip zijn stressvolle laatste uren. Ontschubt en onthoofd is tegenwoordig dan ook een meer voorkomende aankoop. En ook wordt er volop gepleit voor een diervriendelijkere variant voor de te kleine tonnen met veel grote gestreste karpers erin.

Wat eten jullie Nederlanders met kerst wordt er regelmatig gevraagd. Ja, dan leg ik uit dat dat ieder jaar iets anders kan zijn. Dan word ik een beetje raar aangekeken. En, vertel ik vervolgens, we kennen iets met veel pannetjes en een soort grillplaat op tafel waaraan iedereen zijn eigen vlees, ei, ui of pannenkoekje bakt.

Het voordeel van leven in twee landen is dat je kunt kiezen wat je wilt doen en waar je wilt zijn. Je kiest dat wat je past en wat je het meest bevalt. Ik vind het een verrijking om te ontdekken hoe de verschillen en overeenkomsten zich door de decembermaand heen weven. En hopelijk deel je mijn nieuwsgierigheid naar andere gewoonten en tradities, anders was je vast niet tot hier gekomen in deze blog ; )

Heb het goed lieve lezers. Met oude of nieuwe tradities. Of je nu alleen bent of met velen, of je nu dichtbij bent of ver weg, geniet van waar je bent en blijf dromen. 

Als je nou toevallig droomt van sneeuw, heldere koude zonnige dagen en een yurt of schattig huisje, dan verwelkomen we je graag. Het winterse weer kunnen we niet garanderen. Wel een goede ontvangst en mooie overnachtingsplek. 

En mocht je al kriebels krijgen voor het voorjaar of de zomer, hou onze plek in Tsjechië in gedachten of boek alvast je verblijf op onze unieke plek via natuurhuisje.nl